Beleggen in opties uitleg

Uitleg over opties

Een optie is een contract tussen twee partijen waarbij de koper het recht heeft, maar niet de plicht, om op of vóór de expiratiedatum de onderliggende waarde te kopen tegen een vooraf bepaalde uitoefenprijs. Om dit recht te verkrijgen betaalt de koper een premie aan de verkoper (schrijver) van het optiecontract.

In deze brochure wordt uitgegaan van aandelen als wordt gerefereerd naar de onderliggende waarde. Bij opties op een index is over het algemeen dezelfde werking van toepassing. Ook op andere type effecten kunnen opties beschikbaar zijn, afhankelijk van het aanbod van de beurzen.

Over het algemeen heeft een (aandeel) optiecontract een contractgrootte van 100 en staat deze voor 100 aandelen. In bepaalde gevallen wordt de contractgrootte aangepast bij bijvoorbeeld een nieuwe aandelenemissie of een herstructurering van kapitaal betreffende het onderliggende aandeel. Bij alle voorbeelden in deze brochure wordt uitgegaan van 100 aandelen per optiecontract en worden transactiekosten buiten beschouwing gelaten. Als belegger dient u de werkelijke transactiekosten mee te nemen in uw overweging om in opties te handelen.

Mogelijkheden met opties

Optiehandel biedt beleggers een breed scala aan mogelijkheden en kan worden ingezet voor verschillende soorten strategieën. Het is belangrijk om naast de voordelen van optiehandel ook de risico’s in acht te nemen bij uw beslissing om in opties te handelen.

Risicomanagement

Middels (gekochte) put opties kunt u zich indekken tegen een mogelijk waardeverlies van gekochte aandelen in uw portefeuille.

Margins

Marginvereisten hebben als doel om de financiële stabiliteit van de markt te beschermen. Bij het schrijven van een optiecontract ontstaat een potentiële verplichting in de markt, omdat de koper de optie kan uitoefenen. Een marginvereiste is een vastgesteld bedrag om ervoor te zorgen dat u de verplichting op die handelsdag kunt nakomen.

Tijd om te beslissen

Bij de aankoop van een call optie zit in de aankoopprijs de prijs van de onderliggende aandelen verwerkt. Dit geeft de houder van de call optie de mogelijkheid om op of vóór de expiratiedatum de optie uit te oefenen en de onderliggende aandelen te kopen. Hetzelfde geldt voor een koper van een put optie, die de tijd heeft om te beslissen of hij/zij de onderliggende aandelen wilt verkopen.

Speculatie

Het gemak en de snelheid van optiehandel maakt het mogelijk om in opties te handelen zonder de intentie om deze daadwerkelijk uit te oefenen. Als een belegger verwacht dat de markt zal stijgen, kan een call optie worden gekocht. Als een belegger verwacht dat de markt zal dalen, kan een put optie worden gekocht. In beide gevallen kunnen de opties worden verkocht voor de expiratie om winst te nemen of het verlies te beperken.

Hefboom

De hefboom biedt het potentieel om een hoger rendement te behalen met een lagere initiële inleg dan bij een directe investering in de onderliggende waarde. Echter is het beleggen met een hefboom risicovoller dan een directe investering in de onderliggende aandelen. De handel in opties biedt beleggers de mogelijkheid te profiteren van een waardeverandering van een aandeel, zonder de volledige prijs van het aandeel te betalen.

Spreiding

Opties kunnen bijdragen aan een gespreide portefeuille met een lagere initiële investering dan bij een directe aankoop van de onderliggende aandelen.

Inkomsten genereren

U kunt, naast eventuele dividenden, extra inkomsten genereren door call opties te schrijven op aandelen die u bezit. Dit geldt ook voor aandelen die gekocht zijn op margin. Door een optie te verkopen ontvangt u direct de optiepremie. U behoudt deze optiepremie. Echter bestaat de kans dat de optie wordt uitgevoerd met als gevolg dat u de onderliggende aandelen moet leveren tegen de uitoefenprijs.

Prijsvorming van opties

Wanneer u overweegt om in opties te handelen is het belangrijk om te begrijpen hoe een optiepremie wordt berekend. Premies veranderen continu op basis van een aantal factoren, waaronder de koersverandering van het onderliggende aandeel en looptijd tot expiratie. Een optiepremie bestaat uit twee onderdelen – de intrinsieke waarde en tijdswaarde. Verschillende factoren beïnvloeden de intrinsieke waarde en tijdswaarde van een optie.

Call opties

Als voorbeeld wordt een Apple (AAPL) juni call optie verhandeld met een uitoefenprijs van $180 en een premie van $8,50, waarbij het aandeel AAPL $185 noteert. De intrinsieke waarde van de optie is dan $5, omdat de koper van de optie het recht heeft om de aandelen AAPL te kopen voor $180 per aandeel, wat $5 minder is dan de huidige marktprijs. Opties met een intrinsieke waarde noemen we ‘in-the-money’. In dit voorbeeld is de resterende $3,50 aan premie de tijdswaarde van de optie.

AAPL call optie met uitoefenprijs $180

Als de aandelen echter worden verhandeld tegen $179 is er geen intrinsieke waarde in de optie. De call optie kan dan enkel voor $180 worden uitgeoefend wat $1 hoger is dan de marktprijs. Als de prijs van het aandeel lager is dan de uitoefenprijs, is de optie ‘out-of-the-money’. Houd er rekening mee dat call opties de belegger het recht, maar niet de plicht geeft, om tegen de uitoefenprijs de onderliggende aandelen te kopen op of vóór de expiratiedatum. Als de prijs van het aandeel lager is dan de uitoefenprijs, is het immers voordeliger om de onderliggende aandelen in de markt te kopen en het optiecontract te laten verlopen.

Put opties

Een put optie is precies het tegenovergestelde van een call optie. Als de uitoefenprijs hoger is dan de marktprijs van een aandeel, dan is de put optie in-the-money en heeft deze intrinsieke waarde. Door de in-the-money put optie uit te oefenen kan de koper van de put optie de aandelen verkopen tegen een hogere prijs dan de huidige marktprijs. De koper van een AAPL juni $190 put optie kan bijvoorbeeld de AAPL aandelen verkopen voor $190 terwijl de werkelijke marktprijs voor AAPL aandelen $185 is. De optie heeft een premie van $9,20, wat bestaat uit $5 aan intrinsieke waarde en $4,20 aan tijdswaarde. Een put optie is out-of-the-money als de prijs van het aandeel hoger is dan de uitoefenprijs. De koper van de put optie zal dan niet zijn/haar recht uitoefenen om de aandelen voor minder te verkopen dan de geldende marktprijs.

Houd er rekening mee dat put opties de belegger het recht, maar niet de plicht, geeft om de onderliggende aandelen tegen de uitoefenprijs te verkopen op of vóór de expiratiedatum. Als de prijs van het aandeel hoger is dan de uitoefenprijs, is het immers voordeliger om de onderliggende aandelen in de markt te verkopen en het optiecontract te laten verlopen.  Naast de termen in-the-money en out-of-the-money, kunnen opties ook worden geclassificeerd als at-the-money. Opties zijn at-the-money wanneer de uitoefenprijs van het optiecontract gelijk is aan de marktprijs van de onderliggende waarde.

Dividenden kunnen voortijdige uitoefening veroorzaken

Wanneer een aandeel ex-dividend gaat, daalt de aandelenkoers doorgaans met het dividendbedrag per aandeel. Zowel call als put opties geven de koper of schrijver geen recht om het dividend van het onderliggende aandeel te ontvangen. Optiebeleggers moeten echter altijd de ex-dividenddatum en het dividendbedrag in de gaten houden, omdat deze van invloed zijn op de onderliggende aandelenkoers van het optiecontract. Dividenduitkeringen kunnen de kans op voortijdige uitoefening van optiecontracten beïnvloeden, zoals voornamelijk het geval is bij in-the-money opties.

Risico’s van opties

Opties zijn niet voor alle beleggers geschikt. U dient alleen te handelen in opties indien u de risico’s die gepaard gaan met handelen in opties goed begrijpt. Voordat u gaat beleggen in opties, dient u uw ervaring, beleggingsdoelstellingen, financiële middelen en alle andere relevante overwegingen zorgvuldig te beoordelen.

Marktrisico’s

De marktwaarde van opties wordt beïnvloed door een reeks factoren (zie ‘Optie kenmerken’ op pagina 9). Opties kunnen in prijs dalen of waardeloos worden op of vóór de expiratiedatum. Veranderingen in de prijs van de onderliggende waarde leidt tot veranderingen in de prijs van een optie, maar de verandering kan soms in een andere richting of van een andere grootte zijn dan de verandering in de prijs van de onderliggende waarde.

Expiratiedatum

Opties hebben een expiratiedatum en hebben hierdoor een beperkte looptijd. De resterende tijdswaarde in een optie loopt uit de optiepremie naarmate de expiratiedatum nadert. Het is belangrijk om na te gaan of de betreffende optie voldoende looptijd heeft tot expiratie om uw visie te kunnen realiseren.

Hefboomeffect

De initiële investering in de optie kan relatief laag zijn in vergelijking met de totale contractwaarde. Dit resulteert in een hefboomeffect. Een relatief kleine marktbeweging kan hierbij een hoge impact hebben op de waarde van de optie. Dit kan zowel positief als negatief werken. De hefboomwerking kan leiden tot aanzienlijke winsten, maar ook tot aanzienlijke verliezen.

Ongelimiteerde verliezen

Aan het schrijven van opties kunnen aanmerkelijk grotere risico’s verbonden zijn in vergelijking met het kopen van opties. Bij het schrijven van opties staat de ontvangen optiepremie vast als u de transactie verricht. Toch kunnen de potentiële verliezen groter zijn dan de ontvangen optiepremie. Een schrijver van een optie die de onderliggende waarde niet bezit, riskeert in potentie ongelimiteerde verliezen.

Margin call

U kunt een totaal verlies lijden van alle gelden die u op uw LYNX effectenrekening zijn gestort. Uw verplichtingen met betrekking tot een geschreven optiecontract zijn niet gelimiteerd tot de marginvereisten. Als de markt tegen uw positie in beweegt, of als marginvereisten zijn verhoogd, kan het voorkomen dat er een beroep op u wordt gedaan om aanvullende gelden te storten om uw positie aan te kunnen blijven houden. Als u hier niet aan kunt voldoen, heeft LYNX het recht om uw positie te sluiten en u aansprakelijk te stellen voor de mogelijk geleden verliezen.

Liquiditeitsrisico

Zogeheten Market Makers spelen een belangrijke rol in het verschaffen van liquiditeit aan de optiemarkten. Daarentegen is hun plicht om voorwaardelijke quotes af te geven, waardoor het uitvoeren van uw strategie afhankelijk kan zijn van het verkrijgen van quotes van een Market Maker.

Liquiditeits- en prijsverhoudingen

Bepaalde marktomstandigheden, bijvoorbeeld het gebrek aan liquiditeit, verhogen het risico op mogelijke verliezen. Het is bij een gebrek aan liquiditeit namelijk lastiger om  transacties uit te voeren, zoals het sluiten van bestaande posities. De marktomstandigheden kunnen in sommige situaties afwijken van de gebruikelijke omstandigheden. Bijvoorbeeld in periodes van sterke koop- of verkoopdruk, hoge marktvolatiliteit, of een gebrek aan liquiditeit in de onderliggende waarde.

Valutarisico

Als u in opties handelt welke genoteerd staan in valuta’s anders dan de euro, kunt u valutarisico lopen. Als de valuta waarin de optie genoteerd staat, daalt ten opzichte van de euro, kan dit een negatieve impact hebben op de waarde van uw opties.

Beleggersprofiel voor opties

Voordat u belegt in een financieel instrument, is het van belang om na te gaan of het product aansluit bij uw kennis en ervaring, uw beleggingsdoelstelling en beleggingshorizon. Overweegt u in opties te beleggen, dan kunt u onder andere op basis van de onderstaande punten bepalen of opties aansluiten bij uw profiel.

Complexiteit

Beleggen in opties betekent beleggen in een complex product. In deze brochure is uitvoerig stilgestaan bij de werking  en risico’s van opties. Opties zijn afgeleide producten waarvan de prijs gebaseerd is op basis van de zogenoemde onderliggende waarde, bijvoorbeeld een aandeel of een index. Dankzij de multiplier van het optiecontract kan een prijsbeweging in de onderliggende waarde resulteren in een grote koerssprong of- daling van het optiecontract. De winsten óf verliezen kunnen voor een optiebelegger versneld oplopen.

Optiehandel gaat gepaard met rechten en plichten voor de belegger. Voorkom onaangename verrassingen en zorg dat u op de hoogte bent van de productkenmerken gezien de complexe aard van dit instrument.

Type belegger

Op de financiële markten zijn verschillende typen beleggers actief, waaronder  professionele en particuliere beleggers. Opties zijn in de basis zowel geschikt voor particuliere als professionele beleggers.

Kennis en ervaring

Voordat u handelt in opties, is het van belang om de gestelde kennis- en ervaringscriteria in ogenschouw te nemen. Doordat opties geclassificeerd worden als complexe producten, stelt LYNX een ervaringseis van minimaal twee jaar. Daarnaast is het van belang dat de belegger voldoende kennis heeft van de eigenschappen en risico’s van opties.

Financiële situatie en bewustzijn van risico’s

Optiehandel gaat gepaard met hoge risico’s, waarbij een onderscheid gemaakt dient te worden tussen het kopen en het schrijven van opties. Bij de handel in opties kan het potentiële verlies 100% of, in het geval van het schrijven van opties, zelfs meer dan 100% van de initiële investering bedragen.

Een kleine prijsverandering in de onderliggende waarde kan een hoge impact hebben op de prijsvorming van een optie. Door het hefboomeffect worden de potentiële winsten en verliezen vergroot.

Bij het kopen van opties is het potentiële verlies gemaximaliseerd tot de initiële investering (de betaalde optiepremie). Daarentegen zijn bij het schrijven van opties, zonder dat u de onderliggende waarde bezit, de risico’s aanzienlijk hoger. Het potentiële verlies op het ongedekt schrijven van een call optie is theoretisch gezien oneindig. Het potentiële verlies op het ongedekt schrijven van een put optie loopt  totdat de onderliggende waarde waardeloos wordt. Potentiële verliezen kunnen de aanvankelijke marginvereisten overschrijden waardoor een belegger in een uitzonderlijk geval met een tekort op de rekening eindigt.

Investeringsdoel en -horizon

Opties zijn veelzijdig te gebruiken financiële instrumenten, waarmee dit product geschikt is voor verschillende beleggingsdoeleinden, waaronder het genereren van inkomsten, het afdekken van risico’s en het gericht inspelen op een koersbeweging met behulp van een hefboom.

Inkomsten genereren

Het generen van inkomsten kan onder andere gerealiseerd worden door call opties te schrijven op aandelen die een belegger in bezit heeft. Middels het schrijven van een call optie wordt een optiepremie ontvangen. Afhankelijk van de koersontwikkeling van de onderliggende waarde, bestaat de  kans dat de aandelen geleverd dienen te worden. Blijft de koers echter onder de uitoefenprijs van de geschreven optie, dan behoudt de schrijver de optiepremie en heeft hij/zij op deze wijze inkomsten gegenereerd.

Hedgen

Hedgen is een manier om blootstelling aan bepaalde koersrisico’s te verminderen. Dit betekent dat opties gebruikt worden om prijsveranderingen in andere financiële producten te beheersen en/of mogelijke verliezen te reduceren.

Beleggers kunnen put opties kopen om zich hiermee vervolgens in te dekken tegen een koersdaling van een bestaande beleggingsportefeuille of een individueel aandeel. Het kopen van een put optie op een aandeel welke u reeds bezit, wordt ook wel gekenmerkt als het kopen van een beschermende put.

Beleggers kunnen daarnaast shortposities beschermen middels opties. De beschermende call is bijvoorbeeld een strategie waarbij de belegger een reeds bestaande shortpositie in de onderliggende waarde beschermd tegen een prijsstijging door een call optie te kopen.

Met een hefboomeffect inspelen op prijsveranderingen

Wanneer een belegger met een hefboomeffect wil inspelen op prijsveranderingen van een onderliggende waarde, kan dit met behulp van opties. Het hefboomeffect wordt gecreëerd door het effect van de multiplier. In tegenstelling tot het kopen van aandelen, is uw initiële investering bij het kopen van opties beperkt tot de optiepremie die u betaalt. Dit zorgt ervoor dat u bij een standaard aandelenoptie in feite 100 aandelen in bezit krijgt door een investering van minder dan de waarde van deze 100 aandelen.

Een belegger die een stijging van de markt verwacht, kan een call optie kopen. De potentiële winst is oneindig en het potentiële verlies is gemaximaliseerd tot de betaalde optiepremie. Anderzijds kan een belegger die een daling van de markt verwacht, een put optie kopen om hiermee in te spelen op een dalende prijs van de onderliggende waarde.

Beleggingshorizon

Er bestaat geen specifieke beleggingshorizon voor de handel in opties. Optiehandel kan geschikt zijn voor de korte termijn (minder dan drie jaar), middellange termijn (drie tot tien jaar) en de lange termijn (meer dan tien jaar). Het aanbod van lange termijn opties door verschillende beurzen is zeer ongebruikelijk. De meest verhandelde opties hebben een korte termijn tot expiratie, variërend van enkele weken tot zes maanden.

Begrippenlijst

Aanpassingen van optiecontracten

Optiecontracten kunnen door verschillende gebeurtenissen met betrekking tot de onderliggende waarde worden aangepast. Zo zouden bijvoorbeeld het aantal aandelen per optiecontract en/of de uitoefenprijs van de optie kunnen veranderen in het geval van een nieuwe aandelenemissie of kan er een herstructurering van het kapitaal van de onderliggende waarde plaatsvinden

Amerikaanse stijl

Een uitoefenstijl van een optie waarbij de koper van het contract het recht heeft om de optie vóór de expiratiedatum uit te oefenen.

At-the-money

Wanneer de prijs van de onderliggende waarde gelijk is aan de uitoefenprijs van een optiecontract.

Buy to close

Een transactie waarbij een belegger een eerder geschreven optie terugkoopt en hiermee de positie sluit.

Buy to open

Een transactie waarbij een partij de koper van een optie wordt.

Call optie

Een optiecontract waarbij de koper het recht heeft om een vastgesteld aantal (meestal 100) onderliggende waarden te kopen tegen een vooraf vastgestelde prijs voor of op een vooraf vastgestelde expiratiedatum.

Delta

De mate waarin de prijs van de optie verandert als gevolg van een prijsverandering in de onderliggende waarde.

Derivaat

Een afgeleid product welke zijn waarde ontleent aan de waarde van een onderliggende product (zoals aandelen, indices, obligaties, grondstoffen, valuta etc). Opties zijn een voorbeeld van derivaten.

Europese stijl

Een uitoefenstijl van een optie waarbij de optiewaarde enkel op de expiratiedatum cash gesetteld wordt.

Expiratiedatum

De datum waarop alle niet uitgeoefende opties van een bepaalde handelsklasse expireren.

Fair value

De theoretische waarde van een optie berekend door een optiemodel.

Handelsklassen van opties

Alle optiecontracten die dezelfde onderliggende waarde vertegenwoordigen.

Implied volatility

De mate van verwachte beweeglijkheid van een onderliggende waarde welke is ingeprijsd in de huidige prijs van een optie.

In-the-money

Een optie met een intrinsieke waarde.

Intrinsieke waarde

Het verschil tussen de marktwaarde van de onderliggende waarde en de uitoefenprijs van de optie. Kan nooit lager zijn dan 0.

Kopen en schrijven (buy and write)

Het gelijktijdig kopen van aandelen en schrijven van een call optie welke dezelfde onderliggende waarden en aantallen vertegenwoordigt.

Koper

De koper van een optiecontract.

Lange termijn optie

Een optie die over twee of meer jaar expireert.

Market Maker

Optiehandelaren met verplichtingen om de optiemarkt van liquiditeit te voorzien door het afgeven van bied- en laatprijzen voor bepaalde optieseries.

Margin

Een bedrag dat aangehouden dient te worden om aan de verplichtingen van een optiecontract te kunnen voldoen.

Multiplier

Gebruikelijk bij aandeel- en indexopties. Normaliter is deze 100, wat betekent dat een optiecontract 100 onderliggende stukken vertegenwoordigt.

Onderliggende waarden

De aandelen, of andere effecten waarop een derivaat zijn prijs (mede) baseert.

Open interest

Het aantal openstaande optiecontracten in de markt voor een bepaalde optieserie.

Optieseries

Alle optiecontracten van dezelfde handelsklasse en dezelfde expiratiedatum.

Out-of-the-money

Voor een call optie: wanneer de prijs van de onderliggende waarde lager is dan de uitoefenprijs uit het optiecontract.

Voor een put optie: wanneer de prijs van de onderliggende waarde hoger is dan de uitoefenprijs van het optiecontract.

Premie

Het bedrag dat de koper van een optie betaalt aan de schrijver van de optie om de optiepositie te openen. De premie vertegenwoordigt de marktprijs van de optie.

Put optie

Een optiecontract waarbij de koper het recht heeft om een vooraf vastgestelde hoeveelheid stukken van de onderliggende waarde te verkopen tegen een vooraf vastgestelde prijs en voor of op een vooraf vastgestelde expiratiedatum.

Sell to close

Een transactie waarbij een belegger een eerder gekochte optie verkoopt en hiermee de positie sluit.

Sell to open

Een transactie waarbij een partij de schrijver van een optie wordt.

Schrijver

De verkoper van een optiecontract.

Tijdswaarde

De waarde in een optiecontract die beleggers willen betalen voor de kans dat het optiecontract met winst expireert. Dit wordt beïnvloed door de resterende tijd tot expiratie, volatiliteit en marktverwachtingen.

Toewijzing (assignment)

De willekeurige allocatie van de onderliggende waarde aan een schrijver van een optiecontract.

Uitoefenprijs

De prijs per onderliggende waarde wat moet worden betaald aan de koper (call optie) of de schrijver (put optie) bij uitoefening van het optiecontract.

Volatiliteit

Beweeglijkheid van de prijs van een bepaald product of een bepaalde markt.

Willekeurige allocatie

Een methode waarmee de uitoefening van een optie gealloceerd wordt aan een schrijver van eenzelfde optieserie.